Rodzice chrzestni - kto może nimi zostać i jakie mają obowiązki?

2023-03-10

Rodzice chrzestni są niezbędni przy udzielaniu sakramentu chrztu św., a także na późniejszych etapach życia dziecka. Ich rola jest znaczna, dlatego wybór powinien być przemyślany. Jest to tym ważniejsze, że kodeks prawa kanonicznego nie pozwala pełnić tej znaczącej funkcji każdemu. Kto może być chrzestnym?

Kim są rodzice chrzestni?

Rodzice chrzestni to duchowi przewodnicy dziecka. Mają wspierać jego rozwój religijny i duchowy. Zgodnie z tradycją chrzestni powinni również zająć się dzieckiem, kiedy traci ono rodziców lub ci nie mogą się nim zajmować. Taka funkcja rodziców chrzestnych jest jednak umowna i zgodnie z prawem nie są oni opiekunami małoletniego. Nie zmienia to jednak faktu, że są oni ważnymi osobami w życiu dziecka.

Czy można mieć dwie matki chrzestne?

Zgodnie z tradycją w Polsce dziecko ma dwoje rodziców chrzestnych – matkę i ojca. Jednego rodzica wybiera mama, drugiego tata. Zazwyczaj pochodzą oni z najbliższej rodziny, ale nie ma przeciwwskazań, aby rodzicem chrzestnym został przyjaciel/przyjaciółka rodziny. W niektórych regionach Polski popularnym zwyczajem jest przydzielanie tej roli dziadkom.

Tradycja nakazuje też, aby dziecko miało i matkę, i ojca chrzestnego. Kościół katolicki dopuszcza jednak dwie matki chrzestne lub dwóch ojców chrzestnych. Co więcej, możliwe jest posiadanie tylko jednego chrzestnego. Niemożliwe jest natomiast udzielenie chrztu bez chrzestnych lub świadków.

Kto może zostać chrzestnym?

Wymagania wobec rodziców chrzestnych nie są małe. Oprócz preferencji samych rodziców kandydaci muszą:

Ukończyć 16 lat,
Być osobami wierzącymi, nieuchylającymi się od praktyk religijnych i żyjącymi zgodnie z nakazami kościoła katolickiego,
Mieć sakrament bierzmowania, chrztu, komunii.

Kancelaria parafialna kościoła może również wymagać od rodziców chrzestnych zaświadczenia o tym, że są praktykującymi katolikami, uczestniczą w niedzielnej mszy, mogą przystąpić do sakramentu pokuty i komunii świętej. Ważnym wymaganiem jest również to, że kandydaci na chrzestnych muszą prowadzić życie zgodne z nakazami wiary katolickiej. Oznacza to, że nie mogą przebywać w związku niesakramentalnym lub konkubinacie. Kandydat musi być również wolny od jakiejkolwiek kary kanonicznej. Nowe wytyczne wskazują też, że chrzestnym katolickim zostać może osoba uczestnicząca w katechezach chrzcielnych, czyli specjalnych spotkaniach przygotowujących do roli rodzica chrzestnego i wychowania dziecka w wierze katolickiej.

Kto NIE może być rodzicem chrzestnym?

Kościół katolicki dokładnie określa, kto nie może zostać rodzicem chrzestnym. Kandydata rodziców dyskwalifikuje:

Bycie osobą niepraktykującą,
Życie w związkach niesakramentalnych, czyli bez ślubu kościelnego,
Życie w tzw. trwałej okazji do grzechu, czyli np. narzeczeni mieszkający ze sobą przed ślubem,
Nieuczęszczanie na katechezę,
Wiek poniżej 16 roku życia – w tym przypadku biskup diecezjalny lub proboszcz w uzasadnionym przypadku może dopuścić wyjątek.
Brak sakramentu bierzmowania i I Komunii Św.

Chrzestnymi nie mogą również zostać rodzice biologiczni dziecka oraz osoby, na które nałożona jest kara kanonicza. A jak to wygląda z rozwodnikami, czy oni mogą zostać rodzicami chrzestnymi? Tak, ale pod warunkiem, że nie żyją w niesakramentalnym związku lub decydują się pozostać w białym małżeństwie.

Czy osoba niewierząca może zostać chrzestnym?

Osobnym przypadkiem są osoby z niekatolickiej wspólnoty kościelnej. Kodeks prawa kanonicznego zabrania im zostać rodzicem chrzestnym. Przy udzielaniu sakramentu chrztu św. mogą oni jednak pełnić funkcję świadka. Świadek chrztu nie ma praw i obowiązków, a jedynie poświadcza, że rytuał się odbył. Ceremonia z jego udziałem wygląda dokładnie tak samo, jak ta tradycyjna, przy czym sakrament najświętszej eucharystii nie jest podawany świadkowi. Ważną informacją jest również to, że świadkowi chrztu niepotrzebne są żadne zaświadczenia.

Kodeks prawa kanonicznego jednocześnie zaznacza, że świadek chrztu może pojawiać się jedynie wtedy, gdy nie ma ani jednego rodzica chrzestnego. Co więcej, świadkiem chrztu nie może zostać katolik niespełniający wymogów prawa kanonicznego – czyli np. rozwodnik w żyjący w nowym związku. Funkcja ta dostępna jest tylko dla osób ochrzczonych innego wyznania.

Jakie obowiązki mają rodzice chrzestni w czasie uroczystości?

Ojciec i matka chrzestna przede wszystkim muszą pojawić się na ceremonii chrztu. Jest to ich pierwszy i podstawowy obowiązek. W trakcie uroczystości rodzice chrzestni trzymają dziecko, proszą kapłana o udzielenie mu sakramentu, a także odpowiadają na pytania szafarza chrztu. Matka chrzestna odpowiedzialna jest za zakup i położenie na piersi dziecka białej szatki, a ojciec chrzestny za odpalenie świecy od paschału. Chrzestni w czasie mszy zobowiązani są także do przyjęcia komunii świętej, a przed samym wydarzeniem odbycia sakramentu pokuty, czyli spowiedzi. Do obowiązków rodziców chrzestnych należy również podpisanie dokumentów w księgach kościelnych.

Przyjęcia zadania chrzestnego oznacza, że będą na nas spoczywać pewne obowiązki. Z pierwszymi spotkać można się jeszcze przed sakramentem. Wiele parafii wymaga od chrzestnych uczestniczenia w specjalnych katechezach, a także przedstawienia szeregu dokumentów m.in. zaświadczeń ze swojej parafii o życiu zgodnie z wiarą katolicką.

Jakie obowiązki mają rodzice chrzestni po uroczystości?

Obowiązki rodziców chrzestnych wobec przejmującego chrzest nie kończą się zaraz po ceremonii, a trwają przez całe życie. Chrzestni zobligowani są wspierać dziecko, być jego duchowymi przewodnikami i pomagać mu. Mają też prawo doradzać rodzicom dziecka oraz czynnie uczestniczyć w wychowaniu dziecka. Powinni również dbać o wychowanie przyjmującego chrzest w wierze katolickiej i jego życie zgodne z nakazami katechizmu. W życiu dziecka chrzestni powinni być obecni przez cały czas, a także zjawiać się przy okazji świąt rodzinnych, a także komunii, bierzmowaniu, na ślubie kościelnym. Chrzestni powinni również swoim życiem dawać przykład trwania w wierze.

Sprawdź polecane przez Alechrzest prezenty na Chrzest Święty, m.in albumy na chrzest, ramki na zdjęcia, szatki do chrztu, grzechotki, prezenty na chrzest dla chłopca oraz prezenty dla dziewczynki.